sen no rikyu (සෙන් නො රිකියු)

 sen no rikyu(千利休)

 සෙන් නො රිකියු (1522-April 21, 1591)

    සෙන් නො රිකියු (අප්‍රියෙල් 21, 1522-1591) සෙන්ගෝකු සහ අසුචි-මෝමෝයාමා මධ්‍යතන යුගයේ අග භාගයේ තේ පිළිබද විශාරදයෙකු  විය. වබී-චා හෝ සෝන් නො චා (තේ උත්සවයේ  සරල විලාසිතාව) පිහිටුවා ගත් ජයග්‍රාහකයෙකු ලෙස ඔහු දන්නා අතර එමඟින් ඕනෑම ආකාරයක සැරසිලි හැකිතාක් දුරට අඩු කර ආතතියේ වාතාවරණයක් නිර්මාණය කළේය.

පෙළපත.

      ඔහුගේ පියා යොහියෝ තනාකා වන අතර ඔහුගේ මව මයෝජු හොෂින් ය.

"සෙන් කකෙයිෆු " (සෙන්  පවුලේ පෙළපත) සහ "සෙන් නො රිකියුට අනුව, ඔහුගේ සීයා වන සෙන් අමි  නිට්ටා සහ සතොමී වංශයේ ශාඛා පවුලක් වන තානකා වංශයේ අයෙකි. සීයා යෝෂිමාසා අෂිකාගාට දෝබොෂු (කලාව පිළිබඳ විශිෂ්ඨයෙකු ) ලෙස සේවය කර ඇත. රිකියු සිය සීයාගේ පවුලේ නම ගත් බව කියනු ලැබේ. කෙසේ වෙතත්, සමහර අය මෙම පැහැදිලි කිරීම ගැන සැක පහළ කරන්නේ එය රිකියුගේ මුනුබුරා වන සෝසා කොෂින් විසින් රචිත "සෙන් නො  රිකියු  යුයිශෝගකි " හි පළ වූ නිසා වන අතර රිකියුගේ සමකාලීනයන් විසින් රිකියුගේ පවුලේ නම ගැන එකම කතාවක් පවසන ඉතිහාසික තොරතුරු නොමැත.

    

නම් සහ මාතෘකා.

   බුද්ධාගමේ ජිෂු නිකායේ අනුගාමිකයන් අතර “ආමි” යන නාමය එකල පොදු විය, එබැවින් නම අනිවාර්යයෙන්ම දොබොෂුගේ ස්ථාවරය හා සම්බන්ධ නොවේ. රිකියුගේ ළමා වියේ නම යොෂිරෝ, නමුත් පසුව ඔහු තම බෞද්ධ නාමය සොඑකී ලෙස වෙනස් කර තමා හොසෙන්සායි ලෙස හැඳින්වීය.

               රිකියුගේ වඩාත් ප්‍රචලිත නම කොජි (බෞද්ධ නාමය) 1585 දී කිංචු තේ උත්සවයට එක්වීම සඳහා ඔගිමාචි අධිරාජ්‍යයා විසින් දෙන ලදී. මන්ද ඔහු එවකට හුදෙක් නගර වැසියන්ට මාළිගාවට ඇතුළු වීමට ඉඩ නොදුන් බැවිනි. රිකියුගේ බෞද්ධ නාමය සොයාගත් අය ගැන විවිධ උපකල්පන ඇත: සොතො දයරින්, සොකින් ෂෝරි හෝ සොචින් කොකේයි. ඔවුන් සියල්ලෝම දයිටෝකු-ජි දේවාලේ භාරකරුවන් බවට පත් වූ ප්‍රධාන පූජකයන් වූ අතර සොතො සහ සොකින් ද නන්ෂු-ජි පන්සලට  සේවය කළහ. සොචින් හා සමකාලීනව අධ්‍යාපනය ලැබූ සොයින් ෂුනොකුට අනුව රිකියු ("ඉචිමොකුකෝ" ට අනුව) නම් වූයේ සොටෝ දයිරින් ය. කෙසේ වෙතත්, කිංචු තේ උත්සවය පැවැත්වීමට වසර 17 කට පෙර සොතො මියගොස් තිබුනි, එබැවින් ඔහුට රිකියුට නම ලබා දීමට යම්කිසි සම්බන්ධයක් තිබේ නම්, එය සොතො රිකියුට දුන් "රිකියු සූකි" වනු ඇත, රිකියු මුල් නම පමණක් භාවිතා කළේය " සොකී "ඔහු තරුණ වියේ පසුවූ අතර පසුව රාජ්‍ය මාළිගාවට ඇතුළු වූ අවස්ථා වලදී" රිකියු "යන අන්තිම නම භාවිතා කර ඇත. කිංචු තේ උත්සවයට වසර දෙකකට පෙර 1583 දී සාදන ලද රිකියුගේ (මසකි කලා කෞතුකාගාරයේ සංරක්ෂණය කර ඇති) චිත්‍රයක් ප්‍රශංසාත්මක අර්ථයක්  ඇති බව වටහා ගත හැකිය:"රිකියු සූකි සෙන්ජින්." බොහෝ අය සිතුවේ එහි තේරුම "මහිමය දැනටමත් මැකී ගොස් ඇති" බවයි, නමුත් දැන් එහි අර්ථය "කිසි විටෙකත් ඔබේ දක්ෂතාවයෙන් සෑහීමට පත් නොවන්න. "තේ ක්ලැසික්" හි කතුවරයා ලෙස සැලකෙන ලූ යූ වෙතින් මෙම නම පැමිණියේ යැයි තවත් උපකල්පනයක් තිබේ. කෙසේ වෙතත්, ඔහු "රිකියු" යන නම භාවිතා කළේ ඔහුගේ පසු කාලීනව පමණක් වන අතර, තේ මාස්ටර් කෙනෙකු ලෙස ඔහුගේ ජීවිත කාලය පුරාම ඔහු "සොඑකි " ලෙස හැඳින්වීය.

               ඔහු චෙසෙයි (තේ සාන්තුවරයා) ලෙසද හැඳින්වේ.

ජීවිතයේ සාර්ථකත්වය.

   සෙන් නො රිකියු ඉසුමි පළාතේ සකායි හි මාළු වෙළෙන්දන්ගේ පවුලකට (ටෝටෝයා නම් වෙළඳසැලක්) උපත ලැබීය. ඔහුගේ පියා නයෂු (මාළු ගබඩාවල හිමිකරු) ය. රිකියු කුඩා කාලයේදීම තේ උත්සවය පිළිබඳ අධ්‍යයනය ආරම්භ කළ අතර 17 දී දොචින් කිතමුකිගේ ගෝලයෙකු බවට පත් වූ අතර පසුව ජූ තකෙනෝ යටතේ අධ්‍යාපනය ලැබීය. තේ උත්සවයේ සාම්ප්‍රදායික විලාසිතාව තම ස්වාමියා සමඟ ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීමට උත්සාහ කළේය. ඔහු නන්ෂු-ජි පන්සලේ සෙන් පුහුණුව ලැබූ අතර, දයිටොකු-ජි කෝවිලට නිතර නිතර ගියේය. එහි ප්‍රධාන දේවමාළිගාව වූ කියෝතෝහි උප නගරයක් වන මුරසකිනෝ හි පිහිටා ඇත. 

   ඔදා නොබුනගා සකායි ප්‍රදේශය පාලනය කරමින් සිටියදී රිකු නොබුනාගාට  ප්‍රදාන තේ සාදන්නා ලෙස සේවය කළ අතර පසුව තොයොතොමි හිදෙයෝශිට සේවය කළේය.1587 දී රිකියු කිතානෝ තේ උත්සවය භාරව සිටි අතර ටික කලක් හිදෙයොෂි ගේ විශ්වාසය දිනා ගත්තේය. 1585 ඔක්තෝම්බර් මාසයේදී රිකියු හිදෙයෝෂි විසින් මෙහෙයවන ලද ඔගිමාචි අධිරාජ්‍යයා වෙනුවෙන් කිංචු තේ උත්සවයට සේවය කළ අතර අධිරාජ්‍යයාගෙන් “රිකියු” යන බෞද්ධ නාමය ලැබුණි. ඔහු රන් තේ කාමරයක් නිර්මාණය කරමින් සිටියදී, වබී-චා (තේ උත්සවයේ විලාසය)පරිපූර්ණත්වයට ගෙන ඒම, සෝන්  නිර්මාණය කිරීම, රකු (තේ පාත්‍රය) සෑදීම සහ හනෙයාර් (තේ උත්සවය සඳහා මල් බඳුන) භාවිතා කිරීමට පටන් ගත්තේය. තේ මාස්ටර් කෙනෙකු ලෙස රිකියුගේ කීර්තිය අවසන් වන විට, ඔහු හිදෙයෝශිට අයත් ජුරාකු-ජෝ මාලිගාවේ පදිංචියට ගොස්, මාලිගාවේ උද්‍යානයක් සැලසුම් කිරීමට සම්බන්ධ වූ අතර, කොකු 3000 ක ත්‍යාගයක් ලැබීය.

බලහත්කාරයෙන් සියදිවි නසා ගැනීම.

    1591 දී රිකියු හිදෙයෝෂි කෝපයට පත් කළ අතර සකායි හි හුදෙකලා වීමට නියෝග කරන ලදී. ටොෂි මේදා සහ රිකියුගේ ඉහළම ගෝලයන් හත්දෙනා වන ෂිගෙටෙරු (ෂිගෙනාරි) ෆුරූටා සහ ටඩාකි හොසෝකාවා ඔහුගේ ජීවිතය බේරා ගැනීම සඳහා නිෂ්ඵල උත්සාහයක් දැරූ අතර රිකියු නැවත කියෝතෝ වෙත කැඳවා ජුරාකුගේ නිවසේදී මරණයට පත් විය (තාමා විසින් උදරය කපාගෙන ). ඔහුගේ වයස අවුරුදු 70 කි. රිකියු සියදිවි නසාගත් විට හිදෙයෝෂිගේ හමුදාව රිකියුගේ ගෝලයන් විසින් එයට විරුද්ධ වනු ඇතැයි යන බියෙන් නිවස වටකර ගත් බව කියනු ලැබේ. ඔහුගේ මරණයෙන් පසු රිකියුගේ හිස ඉචිජෝ මොඩෝරි-බෂි ( පාලමේ) එල්ලා තිබුණි. ඔහුගේ මරණය ඩයිටොකු-ජි පන්සලේ   ඔහුගේ මරණයට එක් හේතුවක් යැයි කියනු ලැබූ ලී පිළිමයේ පාමුලට යටින් ප්‍රදර්ශනයකරන ලදී.

 

රිකියුගේ මරණයට පෙර දින රිකියු විසින් රචනා කරන ලදැයි සිතන මරණ කාව්‍යයක් තිබේ.

    70年の人生、ハ、ハ！ そして、なんて大騒ぎ！この秘蔵の刀で、家長と仏陀の両方を殺します！私は長い間所有していた刀を運びました、ついに時が来ました、私は刀を空に投げます。

              අවුරුදු 70 ක ජීවිතයක්, හා , හා! මොන මගුලක්ද! මෙම වටිනා කඩුවෙන් කුලදෙටුවන් හා බුදුන් වහන්සේ මරා දමන්න! මම දිගු කලක් තිස්සේ මා සතුව තිබූ කඩුවක් රැගෙන ගියෙමි, කාලයේ අවසානයි , මම කඩුව අහසට විසි කරමි.

   හිදෙයෝෂි විසින් රිකියුට මරණ දඩුවම නියම කිරීමට හේතුව පැහැදිලි නැත, නමුත් ඒ පිළිබඳව යම් යම් අදහස් තිබේ.දයිතොකු-ජි පන්සලේ (කිමොකාකු) ගේට්ටුව ප්‍රතිසංස්කරණය කරන විට, රිකියු විසින් තමාගේම ලී පිළිමයක් ගේට්ටුව මත  තැබුවේය. ප්‍රතිමාව යටින් ගමන් කිරීම හිදෙයෝෂිට නින්දාවක් විය.

                                         

• ලාභ තේ උපකරණ ඉහළ මිලකට විකිණීමෙන් ලාභ ලබාගත්  බවට සැකයක් ඇත

• රිකියු අධිරාජ්‍යයාගේ සොහොනෙන් අවසරයකින් තොරව ගල් කිහිපයක් ගෙන එය රෙදි සෝදන හා ගෙවතු ගල් සෑදීමට යොදා ගත් බව කියනු ලැබේ.

• තේ උත්සවය පිළිබඳ ඔවුන්ගේ විවිධ අදහස් සම්බන්ධයෙන් රිකියු සහ හිදෙයෝෂි අතර ගැටුමක් ඇති බවට කටකතාවක් පවතී.

• හිදෙයෝෂිට තම  බිරිඳ වෙනුවෙන් රිකියුගේ දියණිය අවශ්‍ය වූ බව කියැවුණද, රිකියු ඔහුගේ ඉල්ලීම ප්‍රතික්ෂේප කරමින්, “තම දියණිය නිසා ජීවිතයේ සාර්ථක වූ මිනිසෙකු ලෙස මා සලකනු ලැබීමට මා කැමති නැත” යනුවෙන් පවසා ඇත රිකියුට හිදෙයොෂි තදින්ම වෛර කළේය.

           මේවා විවිධ පැහැදිලි කිරීම්.

රිකියු හා සම්බන්ධ ස්ථාන.

•  ඔසාකා, සකායි, ෂෝකීන්,යන නගර රිකියුගේ තේ කඩ  තිබූ ස්ථානය යැයි කියනු ලබන ස්ථානයක් ඇති අතර එය ඓතිහාසික ස්ථාන ලෙස සංරක්ෂණය කර ඇත.

• කියොතෝ හි කමිගෝ-කු හි සීමෙයි-ජින්ජා (දේවස්ථානයේ) රිකියු සඳහා ස්මාරකයක් ඉදිකර ඇති අතර, රිකියුට "මොසුනෝ යෂිකි" නමින් වාසස්ථාන සකායි නගරයේ මොසුනෝ හි හිගෂියාමා දයිබුත්සූ  ඉදිරිපිට(ප්‍රතිමාව ) "දයිබුත්සූ යෂිකි" ඇති බව කියනු ලැබේ. දායිතොකු-ජි කෝවිලේ ප්‍රධාන ගේට්ටුව ඉදිරිපිට දායිතොකු-ජි යෂිකි සහ ඔසාකා හි ෂිමාමොටෝ-චෝ හි යමසාකි හි "යමසාකි යෂිකි" ය.

ජපානය පුරා "රිකියු මංජු" නමින් ජපන් රසකැවිලි වර්ගයක් තවමත් පවතී.